در متون حقوقی از اهلیت اشخاص برای طرح دعوا سخن گفته شده است. یکی از معانی اهلیت داشتن قوه عقل و درک است. اما مسئله‌ای که برای ما به وجود می‌آید این است که اگر شخصی مجنون باشد پس وضعیت حقوقی او چگونه خواهد بود!؟ آیا می‌توان از او شکایت کرد و یا اصلا خود او می‌تواند شاکی باشد!؟ باید بگویم قانون برای شخص مجنون مقررات خاص خود را دارد و برای او مسئولیت‌های خاص خود را مطرح کرده است که در ادامه تحت عنوان مبحث مسئولیت مجنون در حقوق به آن می‌پردازیم. مشاوره تلفنی حقوقی دقیق و تخصصی را از ما بخواهید.

منبع : مسئولیت مجنون در حقوق

مفهوم مجنون

مجنون کسی است که فاقد قوه عقل و درک است.

به تعریف برخی فقها جنون فساد و تباهی کامل عقل و زایل گشتن آن است.

اقسام جنون | مسئولیت مجنون

در فقه و قانون مدنی مجنون را به چند اعتبار تقسیم کرده‌اند:

به اعتبار دائمی یا ادورای بودن: مجنونی که حالت جنون از او جدا نمی‌گردد مجنون دائمی و مجنونی که گاهی حالت جنون دارد و گاهی سالم است مجنون ادواری گوییم.

به اعتبار زمان وقوع جنون: مجنونی که جنون او از زمان کودکی شروع شده و مجنونی که جنون او بعد از ایام کودکی حاصل گشته است.

هر دو گروه محجورند و کلیه تصرفات و اعمال حقوقی ایشان باطل است. اما هر گاه گروه نخست ولی خاص داشته باشد به قیم احتیاجی ندارند در حالی که برای گروه دوم باید قیم نصب شود اگرچه دارای پدر و جد ‌پدری باشند.

توصیه می‌کنیم مقاله انواع جنون و تاثیر آن در مسئولیت کیفری را مشاهده نمایید.

اعمال حقوقی مجنون

چون مجنون فاقد درک و اراده حقوقی است تمام اعمال حقوقی او باطل است و اجازه ولی یا قیم نیز نمی‌تواند ناتوانی او را جبران کند. البته در صورت لزوم خود ولی یا قیم بر‌ طبق مقررات به عنوان نماینده قانونی مجنون اقدام می‌نماید و به جای او اعمال حقوقی انجام می‌دهد.

نکته بسیار مهم در آن است که قانون مدنی بین اعمال حقوقی مجنون دائمی و ادواری تفکیک قائل شده است. طبق قانون مدنی مجنون دائمی مطلقا و مجنون ادواری در حال جنون نمی‌تواند هیچ تصرفی در اموال و حقوق مالی خود بکند حتی با اجازه ولی یا قیم خود. اما اعمال حقوقی مجنون ادواری در حالت افاقه صحیح است مشروط به آن که افاقه او مسلم باشد.

توصیه می‌کنیم مقاله موانع تعقیب دعوای عمومی را در همین راستا مطالعه نمایید.

تردید در حالت مجنون ادواری

اصل بر این است که تمام معاملات و اعمال حقوقی مجنون ادواری باطل است مگر اینکه خلاف آن اثبات شود. طبق این اصل باید گفت زمانی که مجنون ادواری عملی انجام می‌دهد فرض بر این است که آن عمل را در حالت جنون انجام داده و خود مجنون باید اثبات بکند که این عمل را درحالت افاقه انجام داده و مجنون نبوده است.

مسئولیت مدنی مجنون

مجنون دارای مسئولیت مدنی است. قانون مدنی مقرر کرده است کسی که نگهداری یا مواظبت مجنون را عهده‌دار می‌باشد در صورت تقصیر در نگهداری یا مواظبت، مسئول جبران زیان وارده از ناحیه مجنون می‌گردد. در توجیه این قاعده باید گفت در این گونه موارد ضرر به سرپرست مجنون نسبت داده می‌شود و در واقع سرپرست سبب اقوی از مباشر به شمار می‌آید. البته قانون مدنی مسئولیت مجنون را به طور کلی نفی نمی‌کند و بیان می‌دارد هرگاه سرپرست استطاعت جبران تمام یا قسمتی از زیان وارده را نداشته باشد از مال مجنون جبران ضرر خواهد شد.

ضمنا هرگاه مجنون بدون تقصیر سرپرست یا بدون اینکه سرپرستی داشته باشد زیانی به دیگری وارد کند خود او مکلف به جبران است و اگر مالی نداشته باشد هر گاه استطاعت مالی پیدا کرد زیان دیده می‌تواند برای استیفای طلب خود اقدام کند.

مسئولیت کیفری مجنون

مجنون برای ارتکاب هیچ جرمی مجازات نمی‌شود مشروط بر اینکه در حین ارتکاب مجنون بوده باشد.

توصیه می‌کنیم مقاله عوامل رافع مسئولیت کیفری را مطالعه نمایید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص مسئولیت مجنون، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون مسئولیت مجنون پاسخ دهند.